Cənubi Qafqazın Gələcək Təhlükəsizliyi və Sülh Sazişi
Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanması gözlənilən sülh sazişi Cənubi Qafqaz regionunun gələcək təhlükəsizliyinin əsas təməl daşlarından biridir. Kənar güclərin regionla bağlı narahatedici planları fonunda, istənilən an qızışa biləcək zorakılıq dalğası ərəfəsində Azərbaycanın irəli sürdüyü sülh təşəbbüsləri regionun sabitliyi üçün mühüm bir alət rolunu oynayır.
Ermənistandakı Daxili Proseslər və Xarici Müdaxilə
Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında sülh sazişinin mətni tam razılaşdırıldıqdan sonra keçirilən ilk rəsmi ikitərəfli görüşün əhəmiyyəti böyükdür. Xatırladaq ki, son bir ay ərzində Ermənistanda müxtəlif formatlarda mövcud olan xarici oyunçular öz mövqelərini təmin etmək və möhkəmləndirmək məqsədilə ölkənin daxili proseslərində potensial və idarəolunmaz münaqişə ssenarisini işə salıblar. Məsələn, Əbu-Dabi görüşünə hazırlıq mərhələsində Ermənistanda cəmi on gün ərzində xaricdən dəstəklənən revanşist qrupların üç sülh əleyhdarı üzvü həbs edilib. İyunun 18-də hakimiyyəti ələ keçirməyə çağırışda ittiham olunan Rusiyayönlü oliqarx Samvel Karapetyan saxlanılıb.
İyunun 25-də “Müqəddəs mübarizə” hərəkatının rəhbəri, Fransa və Yunanıstanla geniş əlaqələrə malik arxiyepiskop Baqrat Qalstanyan terror aktları planlaşdırmaqda ittiham edilərək həbs olunub. Bundan cəmi iki gün sonra isə ölkənin mövcud konstitusiya quruluşunu devirməyə çağırışa görə Avropa İttifaqı ölkələrinin dini dairələri ilə geniş əlaqələri olan arxiyepiskop Mikael Ajapaghyan saxlanılıb. Bu kimi hadisələr ölkədəki gərginliyi daha da artırmaq məqsədi güdən cəhdləri ortaya qoyur. Müəyyən radikal sələfi dini çevrələrlə də əlaqəli olduğu iddia edilən bu cür hərəkətlər regional sabitlik üçün ciddi təhlükə yaradır.
Sülhün Regional Təsirləri və Zəngəzur dəhlizi
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında Əbu-Dabidə baş tutan görüşdə iki ölkə sərhədlərinin delimitasiya və demarkasiyası prosesi münasibətlərin əsas prioritetlərindən biri kimi müzakirə olunub. Gələcək risklərin dəyərləndirilməsi hesabına aparılması razılaşdırılan bu proses regionda davamlı sülhün qurulması üçün vacibdir. Xüsusilə, bu prosesin tamamlanması ilə Zəngəzur dəhlizinin açılması regional iqtisadi əlaqələr üçün böyük əhəmiyyət kəsb edəcək.
Əgər iki ölkə arasında sülh razılaşması əldə olunarsa və Zəngəzur dəhlizi açılarsa, bu, kənar güclərin bütün Transxəzər regionunda ekspansiya planlarını pozacaq və onların maraqlarının zəifləməsi ilə nəticələnəcək. Transxəzər regionu üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən bu dəhliz, beynəlxalq nəqliyyat marşrutlarının şaxələnməsinə və regional ticarət dövriyyəsinin artmasına şərait yaradacaqdır.
Körfəz Dövlətləri Qlobal Vasitəçi Rolunda
Son illərdə münaqişələrin həlli yolları üçün diplomatik təsirlərin genişləndirilməsi istiqamətində Körfəz dövlətləri qlobal vasitəçilər kimi önə çıxırlar. Əgər daha əvvəllər belə təşəbbüslər əsasən Avropanın bir sıra ölkələri və ya ABŞ-ın adı ilə bağlı idisə, hazırda Körfəz ölkələri də bu cür əhəmiyyətli addımlarla yadda qalırlar.
