Xankəndidə Azərbaycanla Həmrəyliyin Yeni Təzahürü: Ərdoğan ECO Zirvəsində
İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (ECO) Zirvə görüşünün Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş Xankəndi şəhərində keçirilməsi, habelə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin (ŞKTC) Prezidenti Ersin Tatarın müzakirələr zalında iştirakı bu mötəbər tədbiri Türkiyə üçün xüsusi əlamətdar hadisəyə çevirdi. Rəcəb Tayyib Ərdoğan Azərbaycanda keçirilən ECO-nun 17-ci Zirvə görüşündən sonra jurnalistlərlə söhbətində bu fikri dilə gətirib.
Rəcəb Tayyib Ərdoğan: Azərbaycanla Həmrəylik və Regionda Sülh Vəzifəsi
Türkiyə Prezidenti qeyd edib ki, Türkiyə ümumi sahəsi 8 milyon kvadrat kilometr və yarım milyarddan çox əhalisi olan ölkələri birləşdirən ECO regional platformasının təsisçilərindən biridir. Onun sözlərinə görə, iştirakçı ölkələrin geosiyasi mövqeyi nəzərə alınmaqla, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının dövlətlərarası əməkdaşlığın dərinləşməsinə verdiyi töhfə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Rəcəb Tayyib Ərdoğan vurğulayıb ki, ECO ölkələri ortaq dəyərləri bölüşür və onların dialoqu tarixi qardaşlığa söykənir. İqtisadiyyat və ticarətdə səmərəli tərəfdaşlıq hədəflənir və bu barədə yekdil fikir mövcuddur.
Türkiyə Prezidenti mayın 28-də – Azərbaycanın Müstəqillik Günündə də ölkədə səfərdə olduğunu xatırladaraq deyib: “Biz Laçında olduq, orada qardaşım İlham Əliyevlə birlikdə hava limanının açılışını etdik”. Bu dəfə Xankəndidə sülh, sabitlik və inkişafı dəstəkləyən bəyanatlar səsləndi. Prezident Ərdoğan deyib: “Biz Azərbaycanla həmrəy olduğumuzu bir daha nümayiş etdirdik. Ümid edirəm ki, budəfəki səfər ECO ölkələri ilə əlaqələrin və qardaşlığın möhkəmlənməsinə töhfə verəcək”. O, qəbul edilmiş qərarların uğurla həyata keçiriləcəyinə əminliyini ifadə edib və Türkiyənin dost ölkələrin tam arxalana biləcəyi bir dövlət olduğunu vurğulayıb.
Azərbaycanla münasibətlər mövzusuna qayıdan Rəcəb Tayyib Ərdoğan Ankara ilə Bakı arasında dialoqun xüsusi xarakter daşıdığını bildirib. O qeyd edib ki, Türkiyə və Azərbaycan sadəcə dost dövlətlər deyil, qardaşlıq telləri ilə bir-birinə bağlı ölkələrdir. “Bir millət, iki dövlət” kəlamının konkret əməllərə əsaslanan dərin mənası var və bu birliyimiz tarixin sınağından çıxıb.
Zəngəzur dəhlizinin Regional Əhəmiyyəti
Rəcəb Tayyib Ərdoğan bildirib ki, Ankara bu bölgədəki prosesləri düşünməyə bilməz. “Cənubi Qafqazda sülh və sabitlikdən bütün tərəflər faydalanacaq”, – deyən siyasətçi Azərbaycan ilə Ermənistan arasında sülh sazişinin diplomatik çərçivəsinin artıq razılaşdırıldığını qeyd edib. O bildirib ki, 2024-cü ilin sonunda Brüssel, Moskva və Tbilisidə keçirilən danışıqlardan sonra sülh sazişinin yekun mətni razılaşdırılıb. “Ermənistan əvvəlcə Zəngəzur dəhlizinə qarşı çıxıb, indi isə daha çevik mövqe nümayiş etdirir, iqtisadi inteqrasiyada iştirak etmək istəyir. Regionda inkişaf təkcə Azərbaycan üçün deyil, həm də Ermənistan, Türkiyə, İran və digər ölkələr üçün bir fürsətdir”, – deyə o vurğulayıb.
Türkiyə Prezidenti Zəngəzur dəhlizinin əhəmiyyətinin getdikcə artacağını və bütün region üçün yeni perspektivlər açacağını vurğulayıb. Rəcəb Tayyib Ərdoğan Zəngəzur dəhlizini “geosiyasi və geoiqtisadi inqilabın bir hissəsi” adlandırıb. O əlavə edib ki, Zəngəzur dəhlizinin açılması Orta Dəhliz üçün də strateji hadisə olacaq. Bu marşrutdan istifadə etməklə Türkiyə malları Mərkəzi Asiya ölkələrinə və Çinə daha tez bir müddətdə çatdırılacaq. Rəcəb Tayyib Ərdoğan Zəngəzur dəhlizinin təkcə avtomobil yolu ilə deyil, dəmir yolu ilə də yük axınını artıracağına diqqət çəkib. Türkiyə liderinin sözlərinə görə, Zəngəzur dəhlizinin açılması həm Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolu xətti üçün təşviq olacaq, həm də Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə investisiyaların artırılmasına imkan verəcək. O vurğulayıb: “Dünya dəyişir, bu şərait yeni addımların atılmasını tələb edir. Zamanla ayaqlaşmaq və potensialdan istifadə etmək vacibdir. Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh sazişi regionda bütün “iqlimi” dəyişəcək və yeni imkanlar pəncərələri açacaq. Bu, münaqişələr və müharibələr səbəbindən uzun müddət istifadə olunmayan nadir faydalı qarşılıqlı fəaliyyət modelinin formalaşması üçün təşviq yaradacaq”.
Diplomatik Gərginliklərə Türkiyənin Mövqeyi
Rusiya təhlükəsizlik qüvvələrinin Yekaterinburqda qanunsuz hərəkətləri nəticəsində yaranan gərginliyə gəlincə, Türkiyə Prezidenti qeyd edib ki, Ankara həm Azərbaycan, həm də Rusiya ilə diplomatik və strateji əlaqələrə malikdir. “Biz gərginliyi diqqətlə izləyirik və hər iki tərəfi təmkinli olmağa çağırırıq. İnanırıq ki, diplomatik gərginliyi azaldacaq bəyanatlar vasitəsilə ağlabatan həll yolu tapıla bilər”, – deyə Rəcəb Tayyib Ərdoğan vurğulayıb.
Türkiyə Prezidenti ümidvar olduğunu bildirib ki, Moskva ilə Bakı arasında münasibətlərdəki mənfi proseslər tezliklə keçmişdə qalacaq. “Ən böyük arzumuz odur ki, bu hadisələr Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlərə çox ciddi zərər vurmasın. Yerli hadisələr və onların nəticələri məqbul həddən kənara çıxmamalıdır. Təmkinli olmaq vacibdir. Əminəm ki, iki dost ölkə bu problemi həll edə biləcək”, – deyə Rəcəb Tayyib Ərdoğan əlavə edib. O, Ankaranın bu məsələnin həllinə dəstək vermək üçün konstruktiv addımlarını davam etdirdiyini bildirib. “Bizim prioritetimiz artıq kifayət qədər müharibə və münaqişələr yaşamış regionda gərginliyin və sabitliyin pozulması istiqamətində kəskin sıçrayışların qarşısını almaqdır”, – deyə Rəcəb Tayyib Ərdoğan sözlərini yekunlaşdırıb. O, vəziyyətin diplomatik yolla həllinə əmin olduğunu bir daha bildirib: “Prezident İlham Əliyevlə görüşdə də bu məsələ müzakirə olunub. İlham Əliyev çox ehtiyatlı və diqqətli addımlar atır, gərginliyin artmasının əleyhinədir”.
