Azərbaycanın Yaxın Şərq Siyasətində Yeni Mərhələ: Suriya ilə Əlaqələr
Azərbaycanın müasir xarici siyasəti Yaxın Şərq kimi mürəkkəb və uzun illərdir siyasi gərginliklərin hökm sürdüyü bir regionda balanslı və prinsipial mövqe sərgiləməyə imkan verib. Bu çətin coğrafiyada möhkəm diplomatik mövqe qurmaq yalnız strateji düşüncə deyil, həm də dərin tarixi bilik və humanitar yanaşma tələb edir. Azərbaycan bu çətin tarazlığı qoruyan azsaylı ölkələrdən biridir. Bu kontekstdə Azərbaycan-Suriya münasibətləri xüsusilə əhəmiyyətlidir. Bu əlaqələr təkcə siyasi münasibətlərdən ibarət deyil, həm də uzun müddət ərzində formalaşmış, lakin müəyyən səbəblərdən tam potensialını ortaya qoya bilməmiş tarixi bağların və mədəni yaxınlığın yeni mərhələdə canlanması kimi dəyərləndirilə bilər.
Strateji Dəstək və Humanitar Həmrəylik
Suriya ilə qurulan əlaqələr həm praktik əməkdaşlığı, həm də mənəvi həmrəyliyi əks etdirir ki, bu da regionda nüfuzlu və etibarlı tərəfdaş olmaq istəyən hər bir dövlət üçün nümunəvi yoldur. Azərbaycan Prezidentinin tapşırığı ilə Suriyaya yüksəksəviyyəli nümayəndə heyətinin səfəri, sadəcə rəsmi ziyarət deyil, həm də dərin mənəvi dəstəyin təzahürü idi. Bu səfər Azərbaycanın Suriyanın bərpa yolunda bilik, təcrübə və dostluğunu bölüşməyə hazır olduğunu göstərən açıq bir mesaj idi. Azərbaycan-Suriya münasibətləri Azərbaycanın Yaxın Şərq siyasətinin ayrılmaz hissəsidir. Bu, təkcə diplomatik jest deyil, həm də strateji baxışın ifadəsidir. Azərbaycan bu gün Avropa ilə Asiya arasında enerji körpüsü olduğu kimi, gələcəkdə Yaxın Şərq ilə Avrasiya arasında siyasi və iqtisadi sabitlik körpüsünə çevrilmək potensialına malikdir.
Enerji Körpüsü: Yeni Əməkdaşlıq Üfüqləri
Hazırda Suriya ilə enerji əməkdaşlığı sahəsində yeni üfüqlər açılır. Azərbaycan qazının Suriya bazarına çıxarılması məsələsi, sadəcə iqtisadi layihə deyil, həm də regionun sabitliyinə töhfə verəcək geosiyasi addımdır. Bu layihə vasitəsilə Azərbaycan öz qazını yalnız Avropaya deyil, həm də Yaxın Şərqə yönəltməklə şaxələndirmə siyasətini möhkəmləndirir. Türkiyə vasitəsilə Suriya bazarına çatdırılacaq qaz, həm bu ölkənin enerji təhlükəsizliyinə töhfə verəcək, həm də onun tranzit imkanlarını genişləndirəcək.
Qlobal geosiyasi və iqtisadi çağırışlar fonunda enerji resurslarına çıxış, onların şaxələndirilməsi və sabit təchizatı dövlətlərin milli təhlükəsizliyi və dayanıqlı inkişafının əsas sütunlarından birinə çevrilib. Bu baxımdan, Azərbaycan ilə Suriya arasında enerji əməkdaşlığı platforması yalnız iki ölkənin maraqlarına xidmət etmir, həm də regional enerji təhlükəsizliyinə töhfə verə biləcək praktik mexanizmlərin formalaşdırılması baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. SOCAR-ın Suriyanın müxtəlif bölgələrində neft emalı müəssisələrinin yenidən qurulmasında və modernləşdirilməsində iştirakı, həmçinin Azərbaycan mənşəli neft məhsullarının bu ölkəyə ixracında milli şirkətlərlə birgə fəaliyyət göstərməsi, ölkəmizin iqtisadiyyatının ixrac potensialını genişləndirəcək, eyni zamanda, regionda iqtisadi sabitliyin möhkəmləndirilməsinə xidmət edəcək.
Gələcəyə Yönələn Əməkdaşlıq və Regional Təsir
Bundan əlavə, əməkdaşlıq çərçivəsində nəzərdə tutulan birgə layihələr həm enerji sektorunda insan kapitalının inkişafına, həm də yerli infrastrukturun gücləndirilməsinə yönəlmiş mühüm təşəbbüsləri əhatə edə bilər. SOCAR-ın təcrübəsi yalnız texnoloji və iqtisadi sahələrdə deyil, həm də institusional idarəetmə və dayanıqlı inkişaf strategiyalarının tətbiqi baxımından Suriyanın müvafiq qurumları ilə səmərəli bilik və təcrübə mübadiləsini mümkün edəcək. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycanın qaz ixracı ilə bağlı yeni istiqamətlər açılır. Suriya yalnız son nöqtə deyil, həm də keçid nöqtəsi ola bilər. Bərpa edilən qaz kəmərləri gələcəkdə Azərbaycan qazının Misir və daha irəlidə yerləşən bazarlara çatdırılması üçün real imkanlar yaradır. Eyni zamanda, Azərbaycanın elektrik enerjisi ixrac potensialı da nəzərə alınmaqla, Yaxın Şərq regionu üçün yeni bir enerji xəritəsi formalaşır. Enerji əməkdaşlığı sahəsində Suriya üzrə əsası qoyulan əməkdaşlıq Azərbaycanın regional və qlobal enerji bazarındakı nüfuzunu daha da gücləndirməklə yanaşı, sülh, sabitlik və qarşılıqlı faydaya əsaslanan beynəlxalq tərəfdaşlıq modelinin formalaşmasına dəyərli töhfə verəcək.
Qarabağ Təcrübəsi və Sakit Diplomatiya
Tarix boyu Azərbaycan-Suriya münasibətləri isti olsa da, zaman-zaman durğunluq dövrləri də müşahidə olunub. Lakin indi yeni mərhələyə qədəm qoyulur – qarşılıqlı inam və ortaq maraqlar üzərində qurulan bir mərhələ. Azərbaycan Suriyaya yalnız enerji ilə deyil, həm də bərpa sahəsindəki unikal təcrübəsi ilə dəstək verməyə hazırdır. Qarabağda həyata keçirilən genişmiqyaslı bərpa və yenidənqurma işləri Suriyanın da gələcəyi üçün bir model ola bilər.
Suriya ilə əlaqələr həm də Azərbaycanın daha geniş diplomatik strategiyasının tərkib hissəsidir. Bu strategiya “sakit diplomatiya” anlayışı ilə səciyyələnir. Azərbaycan müxtəlif regionlarda və tərəflər arasında körpü rolunu oynayaraq, İsrail-Suriya, eləcə də Türkiyə-İsrail münasibətlərində gərginliyin azaldılmasına töhfə verib. Bu yanaşma Azərbaycanı təkcə iqtisadi yox, həm də diplomatik cəhətdən etibarlı tərəfdaş kimi tanıdır.
Bu gün Azərbaycan, sadəcə bir enerji ixracatçısı deyil, həm də sabitliyin ixracatçısıdır. Azərbaycan-Suriya münasibətləri isə bu sabitliyin Yaxın Şərqdə necə genişləndiyinin bariz nümunəsidir. Bu münasibətlərdə həm tarixin nəfəsi, həm də gələcəyin çağırışı duyulur.
