Yekaterinburqda Baş Verən Hadisə Münasibətləri Gərginləşdirir
Yekaterinburqda baş verən hadisə və Rusiyanın tanınmış ictimai xadimlərinin Azərbaycan əleyhinə səsləndirdiyi açıqlamalar iki ölkə arasında onsuz da gərgin olan münasibətləri daha da pisləşdirərək böhran astanasına gətirib. Politoloq İlqar Vəlizadə bu fikirləri Yekaterinburqda azərbaycanlıların evlərində keçirilən reydləri şərh edərkən bildirib.
Faciənin Detalları və Qanunsuz Hərəkətlər
İyunun 27-si səhər saatlarında Rusiyanın hüquq-mühafizə qurumları Yekaterinburqda azərbaycanlıların yaşadığı ondan çox mənzildə əməliyyat keçirib. Əməliyyat nəticəsində çoxlu sayda şəxs, o cümlədən Ağdamdan olan Səfərovlar ailəsinin üzvləri saxlanılıb. İki qardaş – Ziyəddin və Hüseyn Səfərovlar həlak olub, bir neçə nəfər isə xəstəxanaya yerləşdirilib.
İlqar Vəlizadənin sözlərinə görə, Yekaterinburqda baş verənlər heç bir çərçivəyə sığmır, çünki hüquq-mühafizə orqanlarının hərəkətlərini onların səlahiyyətləri çərçivəsində qiymətləndirmək mümkün deyil. Görünən odur ki, xüsusilə də Səfərovlar ailəsinin nümayəndələrinin ifadələrindən belə nəticə çıxır ki, onlara qarşı zor tətbiq edilməklə qanunsuz hərəkət edilib. Bu isə hüquq-mühafizə qurumlarının səlahiyyət həddini aşmasına, həm ölkə qanunlarını, həm də Rusiya Federasiyasının hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyəti haqqında normaları pozmasına dəlalət edir. Bir daha qeyd edilir ki, şahidlərin və iştirakçıların söylədiklərinə əsaslanaraq belə bir mənzərə yaranır ki, məhz rəsmi hakimiyyət orqanlarının səlahiyyət həddini aşması mənfi nəticələrə səbəb olaraq Yekaterinburqda azərbaycanlıların ölümünə gətirib çıxarıb.
Azərbaycanın Tələbi və Pyotr Tolstoyun Mübahisəli Açıqlamaları
Yaranmış vəziyyətdə obyektiv araşdırma aparılması vacibdir. Bu səbəbdən Azərbaycan tərəfi, yəni Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyi öz bəyanatında azərbaycanlıların ölümü ilə nəticələnən hadisələrin Rusiya qanunvericiliyinə uyğun olaraq hərtərəfli araşdırılmasının, günahkarların müəyyən edilərək onlara qarşı tədbirlərin görülməsinin vacibliyini vurğulayıb.
Bunun fonunda Rusiya ictimai-siyasi dairələrinin bəzi nümayəndələrinin qızışdırıcı media müzakirələrinin də şahidi oluruq. Xüsusilə Rusiya Federasiyası Federal Məclisinin Dövlət Dumasının sədr müavini Pyotr Tolstoyun azərbaycanlılara qarşı daha sərt tədbirlərin görülməsi və Azərbaycanın “müdaxiləsinin məhdudlaşdırılması” barədə fikirləri var. O, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatını Rusiyanın daxili işlərinə qarışmaq kimi qiymətləndirib və bildirib ki, Rusiya hüquq-mühafizə orqanlarının bu cür hərəkət etmək hüququ var, Azərbaycan isə buna müdaxilə etmək, göstəriş vermək və ya şərt qoymaq hüququna malik deyil. Lakin politoloq vurğulayır ki, belə yanaşmalar həqiqəti əks etdirmir.
Bəzi Rusiya ictimaiyyət nümayəndələri saxlanılanların hamısının Rusiya vətəndaşı olduğunu iddia etsə də, onların bəziləri ümumiyyətlə Rusiya vətəndaşı olmayıb, bəziləri isə ikili vətəndaşlığa sahibdir, yəni həm Rusiya, həm də Azərbaycan vətəndaşıdır. Bu baxımdan, Azərbaycan tərəfi ədalətli araşdırma tələb etmək hüququna malikdir, çünki söhbət həm də Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarından gedir. Güman etmək olar ki, Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının taleyi ilə bağlı rəsmi Bakı Moskvaya müraciət edərək işin bütün halları barədə izahat tələb edə və hətta öz araşdırmasını başlada bilər. Politoloq bir daha vurğulayır ki, söhbət Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarından gedir və Azərbaycan tərəfinin belə müraciətlər ünvanlamaq haqqı var.
Rusiya-Azərbaycan Münasibətlərində Gərginlik Artır
İlqar Vəlizadə qeyd edib ki, Rusiyanın bəzi “YouTube” kanallarında Pyotr Tolstoya istinadla Azərbaycanın guya “çox sərbəst davranmağa başladığı və Rusiyanın kim olduğunu unutduğu” kimi ifadələr səsləndirilir. Siyasi təhlilçi bildirib ki, bu cür dolayı hədələr kim tərəfindən deyilməsindən asılı olmayaraq qəbuledilməzdir və ölkələr arasında “Müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyətinə haqqında Bəyannamə”nin prinsiplərinə ziddir.
İkitərəfli münasibətlər fonuna gəlincə, Bakı–Qroznı marşrutu üzrə uçan AZAL təyyarəsinin vurulmasından sonra iki ölkə arasında dialoq əhəmiyyətli dərəcədə pozulub. Azərbaycanın Rusiya tərəfinə tələbləri tam yerinə yetirilməyib, Azərbaycan hələ də ilkin araşdırma nəticələrini əldə etməyib. İndi bu ciddi gərginliyin fonunda daha bir hadisə baş verdi ki, bu da ikitərəfli münasibətləri xeyli pisləşdirərək demək olar ki, böhran vəziyyətinə çatdırır. Dünən Rusiya Federasiyası Baş nazirinin müavini, Azərbaycan-Rusiya hökumətlərarası komissiyasının həmsədri Aleksey Overçukun Azərbaycana planlaşdırılan səfəri ləğv edilib ki, bu da münasibətlərin pisləşməsinin daha bir əlamətidir.
Regionda və dünyada baş verənlər, Rusiya Federasiyasına qarşı tənqidlərin artması fonunda Azərbaycan–Rusiya münasibətlərindəki böhran əlamətləri xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Əlbəttə, arzu edilən odur ki, münasibətlər tamamilə başqa məcrada inkişaf etsin, çünki bir çox regional və beynəlxalq məsələlərdə iki ölkənin maraqları üst-üstə düşür. Lakin bu böhran vəziyyəti son illər ardıcıl inkişaf edən münasibətlərin təbii gedişinə zərbə vurur və gördüyümüz kimi, bütün bunlar Azərbaycan tərəfinin günahı ucbatından baş verməyib. Konkret olaraq Yekaterinburqdakı faciəyə gəlincə, bir daha vurğulamaq lazımdır ki, bu, hüquq-mühafizə qurumlarının səlahiyyətlərini aşması səbəbindən baş verib.
Vurğulamaq lazımdır ki, bu faciəli hadisədən istifadə edərək şəxsi məqsədlərini güdən, mövcud gərginliyi daha da artırmağa çalışan bəzi ictimai xadimlərin, o cümlədən Pyotr Tolstoy kimi şəxslərin Azərbaycan əleyhinə açıqlamaları qəbuledilməzdir və artıq gərgin olan Azərbaycan–Rusiya münasibətlərini daha da çətin vəziyyətə salır. Eyni zamanda, Rusiya Federasiyasının rəsmi şəxslərini öz media orqanlarını və siyasətçilərini təxribat xarakterli bəyanatlar verməməyə, Azərbaycana qarşı hörmət nümayiş etdirməyə çağırırıq. Çünki bu cür təxribat xarakterli açıqlamalar münasibətlərdəki böhranı dərinləşdirir və vəziyyətin pisləşməsinə səbəb olur. Azərbaycan tərəfi haqlı olaraq ümid edir ki, Rusiya tərəfi Yekaterinburqda saxlanılan və qeyri-qanuni rəftara məruz qalan Səfərovlar ailəsinin bir çox üzvü də daxil olmaqla Azərbaycan Respublikası vətəndaşları ilə bağlı obyektiv araşdırma keçirilməsi tələbinə cavab verəcək.
